Ruimte
Een Raad van Toezicht die ruimte geeft, doet dit op basis van vertrouwen. Als een bestuurder heeft laten merken voldoende competenties te hebben om de organisatie richting te geven, zal de Raad als vanzelf een meer afwachtende houding aannemen. De bestuurder zorgt immers voor de goede voortgang en zal bij veel openheid en informatie het gevoel van vertrouwen laten groeien. Ruimte geven is dan niet meer dan een logisch vervolg. De bestuurder kan hiermee ondernemerschap tonen en laten merken dat hij / zij dat vertrouwen waard is.
En ruimte geven zorgt voor lucht en ontspanning. Daar waar de begrenzingen dicht op elkaar komen, is bewegingsvrijheid compact en wellicht zelfs beklemmend. Tegelijk zal een Raad van Toezicht niet onbeperkt ruimte geven en daarom zijn grenzen van het toelaatbare – de do’s en don’ts – nodig. Want de organisatie heeft niet voor niets een koers, een strategie, een bedoeling. Daarop gericht blijven is een van de belangrijkste taken van de Raad van Toezicht. Daar waar er van af geweken wordt, zal uitleg gevraagd worden, en terecht.
Ruimte geven is dus een blijk van vertrouwen en kan ook energie geven voor nieuwe ontwikkelingen. Zoals elke ruimte hoeken en wanden heeft, zo is ‘good governance’ ook ingericht: hoe dichter aan de rand, hoe meer vragen er gesteld moeten worden.
Praktijkvoorbeeld 1
De onderwijsbestuurder wil met vaart werk maken van doorgaande lijnen in alle scholen. Het zelf opzetten van voorschoolse educatie en opvang is daarbij zijn ambitie. De RvT leden zijn positief maar ook voorzichtig. Om al te grote financiële risico’s te vermijden én goed doordacht te werk te gaan vragen ze van de bestuurder eerst een jaar onderzoek te doen met ruimte voor twee pilots. Een extra budget wordt vastgesteld voor deze ambitie. Zo realiseert de RvT ruimte voor ambitie maar bewaakt zij wel de grenzen.
Betrokkenheid
Een bestuurder is ook maar een mens. En in toenemende mate is er aandacht gekomen voor de warme kant van het toezicht. Toezien op de mens achter de bestuurder, zijn/ haar welzijn en drijfveren is niet zomaar een aardige geste. Eerder is het noodzaak om dit als Raad zorgvuldig en met gevoel voor persoonlijke omstandigheden te doen. Van een bestuurder mag veel verwacht worden en dat is ook vice versa het geval. Raden van Toezicht die effectief zijn door middel van hun bestuurder, zullen persoonlijke aandacht niet uit de weg gaan. Als werkgever ben je niet alleen vaardig, maar ook waardig en aardig. Betrokkenheid op de bestuurder en op de organisatie als geheel is belangrijk om het beleid en de cijfers te kunnen duiden. De Raad van Toezicht doet er goed aan om in de organisatie mee te kijken en te luisteren. Er wordt daarbij geen actie of oordeel verwacht, maar wel veel aandacht.
En alles wat aandacht krijgt, gaat groeien..
Praktijkvoorbeeld 2
De RvT wil gevoel houden bij wat er in de scholen gebeurt. Er is al genoeg te doen aan de vergadertafel. De leden van de RvT gaan in tweetallen, elk schooljaar, een schoolbezoek doen op een van de lokaties. De directeur zorgt voor een warm welkom, een rondleiding en een korte presentatie van de kernpunten uit het jaarplan. Er is gelegenheid voor een goed gesprek en na anderhalf uur is het ook weer afgerond. “Gewoon een goede indruk!”
Ambassadeurschap
Voor leden van Raden van Toezicht liggen er kansen om zich als ambassadeurs van de organisatie te gaan opstellen. Met name in de publieke sector zijn toezichthouders geneigd naar binnen gericht te zijn. Organisatie in zorg, welzijn en onderwijs profileren zich echter steeds meer. Om marktaandeel te behouden of te versterken. Om innovatief te werken. Om samenwerking te verzilveren in het licht van maatschappelijke transities. Toezien op al die ontwikkelingen kan niet alleen door een goede werkgever te zijn voor de bestuurder en door betrokkenheid te tonen naar de werkvloer. Er komt iets wezenlijks bij; toezien op ontwikkelingen, trends en kansen. Dat kan het beste door ambassadeurschap te tonen. Wees een visitekaartje van de organisatie en vertel over de bedoeling. Zorg voor netwerk, ook buiten de directe omgeving. Laat de visie en missie van de organisatie spreken en wees innovatief in communicatiemiddelen.
In Raden van Toezicht is het gesprek gaande over goede bestuurlijke verhoudingen. Dat zal zo blijven, want daarvoor evalueer je met elkaar. Zo houd je de zaag scherp. De leden van de Raad van Toezicht kunnen daarbij ook hun invulling van het ambassadeurschap evalueren. Want dit versterkt de missie van de organisatie. Bovendien kunnen er op die manier interessante nieuwe mogelijkheden ontstaan die de bestuurder helpen om te innoveren. Betrokkenheid én ruimte geven gaan zo hand in hand.
Praktijkvoorbeeld 3
Binnen de RvT is het gesprek gaande over de scholingsmogelijkheden. Er is een plan opgesteld waarna elk lid een training gaat volgen. De opbrengsten worden gedeeld in een gezamenlijke sessie.
De opvolgende afspraak is dat elk RvT lid in zijn / haar aandachtsgebied gericht informatie gaat ophalen van stakeholders. De toezichthouder met als aandachtsgebied huisvesting is samen met de bestuurder in gesprek gegaan met de wethouder om daarmee extra gewicht in de schaal te leggen voor een te realiseren nieuwbouwplan.